Sankcja kredytu darmowego to bardzo interesujące narzędzie, o którym jest coraz głośniej, ale które nie do końca rzetelnie jest przedstawiane w różnego rodzaju podcastach i publikacjach. O co zatem chodzi?
W ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (dalej Ustawa) wprowadzony został art. 45, zgodnie z którym kredytobiorca może uzyskać kredyt darmowy, jeżeli bank dokona naruszenia określonych przepisów Ustawy. Nie jest to jednakże takie oczywiste, jakby się mogło wydawać.
Bank może bowiem naruszyć szereg przepisów o charakterze merytorycznym oraz o charakterze formalnym. Nie każde jednakże naruszenie pozwala na zastosowanie sankcji kredytu darmowego. Dzieje się tak z uwagi na konieczność zastosowania, wynikającej z orzecznictwa, zasady proporcjonalności.
Nie jest zatem tak, jak twierdzą niektórzy, że wystarczy jedynie brak takiego detalu w umowie kredytowej, jak adres e-mail banku lub pośrednika, aby kredytobiorca mógł skorzystać z sankcji kredytu darmowego. Naruszenia musi być bowiem tego rodzaju, że podważa to możliwość oceny przez konsumenta zakresu jego zobowiązania (tak: wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 13 lutego 2025 r., C-472/23). Sankcja kredytu darmowego nie obejmuje zatem naruszenia przez bank dowolnych obowiązków informacyjnych. Ogranicza się to co do zasady do informacji, które mają wpływ na decyzję finansową konsumenta (są to zatem przede wszystkim informacje o kwocie kredytu, rodzaju kredytu, okresie kredytowania, terminie spłaty kredytu, rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania, odsetkach oraz innych kosztach ponoszonych przez konsumenta itd.).
W polskim orzecznictwie zwraca się uwagę na nadmierny formalizm zgłaszanych zarzutów albo uchybień kredytodawcy o niewielkiej wadze. Sądy powołują się również na instytucję nadużycia prawa podmiotowego (art. 5 Kodeksu Cywilnego).
Sankcja kredytu darmowego jest zatem bardzo korzystną instytucją chroniącą konsumentów. Nie można jednakże występować przeciwko bankom w sposób bezrefleksyjny, oparty na niewielkich naruszeniach umowy kredytowej przez bank.
